علیرضا فلاحی نژاد

عنوان : مدیریت کارا و اثر بخش ( بهره ور)

 

 

 

 

 

                        

                      استاد محترم : دکتر مهدیان

 

 

                      تهیه کننده :   لیلا سیف الهی

         

         

 

                                                                       

                                                                 (   فهرست مطالب   )
     

 

       * مقدمه
       * تاریخچه و تعریف بهره وری
       * دیدگاه ها و نگرش ها به بهره وری
       * قلمرو ، چرخه و سطوح بهره وری 
       * نمودار های عوامل مؤثر بر بهره وری و کارآیی
       * دیدگاه هانسبت به منابع انسانی
       * نقش مدیریت الگو ها ، ساختار و فرهنگ سازمانی در مدیریت و بهره وری نیروی انسانی
       * ویژگی یک فرد بهره ور
       * مشخصات انسان و سازمان با مدیریت بهره ور ی بالا
       *  اقدامات مدیریتی مهم برای بهبود بهره وری
       * نقش تکنولوژی در مدیریت بهره ور
       * ویژگی های مدیران کارآمد در محیط های آموزشی
       * نتیجه گیری 
       * فهرست منابع و مآخذ

 

 

 

           مقدمه :

         

                   مدیریت و رهبری از ارکان سازمان و جامعه است و با توجه به این موضوع که اگر آموزش و پرورش هر جامعه در

        رأس هر مسائل جامعه می باشد ،  مدیریت آموزشی نیز با همان منطق جایگاه مهمی در بهسازی و توسعه ی جامعه دارد و می بایست

       رهبران آموزشی کارآمد در یک جامعه دارای دانش و مهارت هایکافی باشند ، بدون تردید نظام آموزشی نیز از اثر بخشی ، کارآیی و

       اعتبار بالای برخوردار خواهد بود . 

                 اهمیت مدیریت و تربیت مدیران شایشته در پیشرفت و توسعه ملل ، یکی از اولویت هایی مهم اداره امور حکومت هاست

      و آموزش و پرورش نهادی است که پیوسته نیاز به بهبود کیفی عملکرد ها ، تحول تکنولوژی و باز آموزی حرفه ای مدیران آموزشی

      خود دارد زیرا نقشی را که رهبران و مدیران آموزشی در تبدیل منابع انسانی به سرمایه های انسانی و تقویت مکارم اخلاقی و ابعاد رشد

       در دانش آموزان بر عهده دارند بسیار حائز اهمیت است ، رهبری و مدیریت از ارکان سازمان و جامعه است و این امر مهم در بین

      انواع مدیریت از جایگاه ویژه ای برخوردار است چرا که آموزش و پرورش یک نهاد استراتژیک و آرمانی است و باز خوردش به کل جامعه منتقل می شود

 

   

              اوّلین تعریف مدیریت بهره ور : توانمندی تولید بیشتر  ( فرانسوا کنه)

          

            مفاهیم و تعاریف بهره وری در حوزه علوم مختلف : 

           

               معنی لغوی بهره وری در دایرة المعارف بریتانیکا

   

         * بهره وری نسبت ستاده کالا یا خدمت و یا مجموعه ای از کالا ها یا خدمات به نهاده شامل یک یا چند عامل تولید کننده ی آن است . 

          

               تعاریف بهره وری از دیدگاه های مختلف:

 

• علم اقتصاد: بهره وری ، مهارت در توسعه انسانی و سود آوری است.

• علم اجتماعی : بهره وری ، قابلیت انجام امور امروز بهتر از دیروز بطور مدام می باشد.

• عام صنعت : بهره وری ، بهبود وضع موجود و استفاده ی مؤثر از عوامل تولید می باشد .

• فنی و تولید : بهره وری نسبت ستاده به هر یک از عوامل تولید است .

• علوم اقتصادی و اجتماعی : بهره وری ، بهبود کیفی کار و زندگی و رفاه انسان است که در نهایت باعث بالا بردن کیفیت و کمیت کالا یا خدمات می شود .

• علم شیمی: بهره وری ، استفاده از کاتالیزور های مناسب در جهت تسریع روند تولید می باشد.

• علم فیزیک : بهره وری ، بالا بردن توان ( راندمان) کار با توجه به کمیت و کیفیت کالا یا خدمات می باشد .

• عامیانه : بهره وری ، قانع نبودن به وضع موجود و تلاش و تکاپو در جهت بهینه کردن آن .

 

   و بطور کلی ؛

     

             بهره وری عبارت است از :

       «  بهره وری نوعی نگرش خلاق در جهت بهبود و پویایی وضع موجود از طریق بالا بردن کمیت و کیفیت ، اثر بخشی ، سود آوری متناوب کار و جلب رضایت نیروی انسانی می باشد. »

         

                  نگرش قدیم به بهره وری :

• تأکید بر مدیریت منابع موجود

• توجه عمده به درون سازمان 

    نگرش جدید به بهره وری : طرح ایده های نو ، خلق محصولات جدید و داشتن مشتریان متنوع و توجه به بازار و رقبا و استفاده از 

توانایی های بالفعل و بالقوه سازمان برای استفاده از فرصت ها و مقابله با تهدید ها

       نتیجه :

ایجاد سازمانی هوشمند و انعطاف پذیر و آگاه از محیط

                            

 

                         

 

 

 

   قلمروی بهره وری :

    افزایش بهره وری را در چهار قلمرو می توان شناسایی کرد :

• کاهش زمان

• کاهش هزینه

• افزایش کیفیت

• افزایش کمیت

 

     سطوح بهره وری :

 

   بهره وری همواره برای یک نهاد یا سیستم مستقل قابل تعریف است :

  

      

          سطح فردی : هر فرد به چه درجه ای از آنچه که در اختیار دارد برای تحقیق اهدافش استفاده می کند . ( بهره وری فرد متأثر از یکسری از عوامل است که در نمودار های قبلی مشاهده نمودید .)

       بهره وری در سطح فردی به معنی استفاده بهینه از مجموعه ی استعداد هاو توانایی های بالقوه انسان و نعمت های الهی در طول زندگی

شخصی و اجتماعی است. این بهر برداری می تواند هم در جهت اهداف مادی یعنی فراهم نمودن زندگی بهتر و هم در جهت اهداف معنوی یعنی حرکت به سمت زندگی متعالی تر باشد.

 

    سطح سازمانی: مشخص می شود که یک سازمان چقدر خوب از منابعی که در اختیار دارد منند انسان ، سرمایه ، ماشین ، و مواد و تکنولوژی برای رسیدن به اهداف ( تولید خدمت یا کالا ) استفاده می کند .

  

   سطح ملی : مشخص می شود که یک ملت از آنچه در اختیار دارد ( مانند : معادن و ذخایر زیر زمینی ، زمین ، شرایط اقلیمی ، جمعیت ، سرمایه ، تکنولوژی ، علوم و …) برای دستیابی به اهداف ملی ( رشد و توسعه سیاسی ، فرهنگی و اقتصادی ) چقدر خوب استفاده می کند .

 

 

 

عوامل مؤثر بر بهره وری و کارایی :

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

     

      

         دیدگاه غلط نسبت به کارکنان ( منابع انسانی )

      در سازمان کارکنان نیروی فیزیکی هستند

 

• ابزار کار می باشند : یعنی هر وقت لازم باشد از کار اخراج می کنم

• با انگیزه ی اقتصادی فعالیت می کنند

• آموزش های مورد نیاز هزینه محسوب می شود

 

        دیدگاه درست نسبت به کارکنان (منابع انسانی )

 

              در سازمان کارکنان به عنوان منبع تلقی می گردند .

• مملو از استعداد های پنهان و بالقوه می باشند

• پرسنل آمادگی بروز خلاقیت را دارند

• آینده نگر و آینده ساز هستند

• قدرت سازگاری با تغیرات محیطی را دارند 

 

          بهره وری نیروی انسانی و عوامل مؤثر بر آن :

    منابع انسانی به عنوان عنصر رقابتی و راهبردی ارائه ی محصولات و خدمات متفاوت و متمایز ، کاهش هزینه ها ، خلاقیت و نو آوری و افزایش رقابت پذیری از مزایای وجود منابع انسانی ماهر ، با تجربه ، خلاق و با نشاط است .

 

         نقش مدیریت در بهره وری :

 

        الف : نحوه ی سازماندهی و اجرای آن :  به وظایف متعارف مدیران چون ( برنامه ریزی ، سازماندهی و نظارت ، همراه با تصمیم گیری در مورد سرمایه گذاری و انتخاب تکنولوژی) مربوط است .   

 

   ب: فراهم کردن فرصت های خوب برای استفاده  مؤثر از نیروی کار: عدم استفاده مؤثر باعث از دست رفتن انگیزه افراد می شود .

  گسترش فرصت ها از طریق بهبود سیستماتیک و متوازن ساختار و فرهنگ سازمانی ، الگو های مدیریت و روابط کارگر – مدیریت تأمین گردد

  

            نقش الگو های مدیریت در بهره وری نیروی انسانی :

 

     الف: تأکید برالگوی مشارکتی : ایجاد جو تشویق همکاری در بین کارکنان و بطور کلی مشارکت بیشتر ، همکاری ، ارضای شغلی و پاداش کافی .

 

 

  ب: اصلاح روابط مدیر و کارکنان و رهبری صحیح:

 

• ارائه ی اطلاعات دقیق در باره عملیات سازمان

• برگزاری جلسات عادی یا ویژه ایبرای رسیدگی به مشکلات کارکنان

• استفاده از هر فرصت به منظور جاب دوستی و حمایت بر مبنای صداقت

• استفاده از نظرات و پیشنهادات کارکنان

 

 

    نقش ساختار و فرهنگ سازمانی در بهره وری نیروی انسانی:

 

ساختار متناسب با تولیدات و فرایند ها باشد .

در سازمان های تحقیق و توسعه سازمان باز سازمان های تولیدات پیچیده سازمان های ماتریسی.

 

    نقش الگو های مدیریت در بهره وری انسانی :

 

انگیزش نیروی انسانی :

• معنی دار کردن فعالیت

• سهیم کردن افراد در منافع حاصل از بهره وری

• تشویق کارکنان

• ایجاد جو اطمینان و ارتباط دو جانبه بین مدیر و نیروی کار

• ایجادامنیت شغلی

• ایجاد فرصت های برابر جهت ارتقاء

• تشویق مطابق با میزان فعالیت

• حمایت از بهداشت و رفاه تمام کارکنان از طریق ایجاد محیط پاکیزه و ایمن و با اجرای خدمات بهداشتی حرفه  ای مناسب

• ارتقاء مهارت و قابلیت کارکنان از طریق آموزش 

              

                 چه انسانی با چه ویژگی هایی می تواند یک فرد بهره ور باشد؟

   

        سه ویژگی اساسی:

 

  الف: نگرش مثبت: درست دیدن « نقص ها » برای دستیابی به راه های رفع آن ها و بهبود امور . بیرون راندن عوامل منفی به قسمت آخر یا بیرونی ذهن و اندیشه مبتنی بر نگرش مثبت به پدیده ها .

 

  ب: خلاقیت : خلق اندیشه های نو برای تغییر و بهبود

   

             خلاصه طرز کار توانایی های فکری بشر:

 

  - توجه : توانایی مشاهده و به کار بردن توجه

  - ضبط : توانایی حفظ کردن و به خاطر آوردن

  - استدلال: توانایی تجزیه و تحلیل و قضاوت

  - خلاقیت : توانایی تجسم ، پیش بینی و ایجاد ایده ها

 

  ج: نا رضایتی خلاق : همواره از زاویه نقد وضع موجود پدیده ها را نگریستن و در جستجوی شکل برتر و بهتر آن ها بر آمدن

 

        مشخصات انسان بهره ور ( با سطح بهره وری بالا )

• دارای نگرش مثبت

• خلاق و نو آمور ( پیشنها دها  و ایده های خوبی ارائه می کند )

• انعطاف پذیری ادراک

• توسعه طلب / توسعه یاب

• دارای اعتماد به نفس و شهامت در سطح بالا

• علاقمند وافر به آموزش و یادگیری و کسب تجربه

• سلامت روانی

• کنجکاو و جستجو گر

• دقت و حساسیت نسبت به محیط و تغییرات آن ( به ویژه نسبت به مواردی که در نظر دیگران عادی به نظر می رسد)

• دارای روحیه ی انتقادی و عدم رضایت از وضع موجود

• دلگرمی و امید به آینده

• پیش قدم در قبول مسئولیت و رویارویی با مسائل

• قدرت جلب حس اعتماد و اطمینان دیگران

• عادت به تفکر قبل از عمل

• توجه به تمرکز بر عوامل قابل کنترل به جای بزرگ کردن عوامل غیر قابل کنترل

• استفاده مؤثر از زمان

• انگیزش و نگرش درست نسبت به کار

• دارا بودن روابط خوب با دیگران

 

                                               

             مشخصات سازمان با مدیریت بهره ور

 

 1- تشویق کارکنان به استفاده از قوه ی خلاقیت و نو آوری

2- حمایت از عملکرد مناسب با بهره وری بالا و توجه به نتایج آن

3- فراهم کردن زمینه ی دانش افزایی ، یادگیری و بهبود مستمر

4- تقویت روحیه ی کار ، تلاش و توسعه یابی

5- ترغیب ریسک پذیری

6-تقویت اعتماد به نفس در کارکنان

7- روابط مطلوب و مبتنی بر احترام متقابل

8- انتقاد پذیری و پذیرش اشتباه

9- بها دادن به نظم و آراستگی محیط کار

10- داد و ستد اطلاعات و تجزیه بین اعضاء سازمان

11- قرار دادن بهره وری در مرکز ثقل ( محور ) کلیه تصمیمات مدیریت

12- سعی در کمک به حل مشکلات به جای انتقال هر چه زودتر آن به دیگران ( روحیه ی دلسوزی در کار )

13- تفکر و دیدگاه فرآیندی به جای دیدگاه وظیفه ای

14-مشتری مداری ( محوری )

15- انطباق دانش ، تخصص و تجربه ی افراد با وظایف و شغل محوله

16- عدم تداخل مسئولیت ها و وظایف

17- ارائه ی پیشنهاد های زیاد توسط کارکنان ( جلب مشارکت کارکنان )

18- تشکیل جلسات همفکری و همکاری

19- انعطاف پذیری روش ها و سیستم ها

20- اهداف تعریف و مدون شده برای کل سازمان و واحد های آن

 

      اقدامات مدیریتی مهم برای بهبود بهره وری :

1- تعیین اهداف درست و منطقی و الویت بندی آن ها

2- برنامه ریزی برای استفاده کامل از مجموع منابع قابل دسترس

3- تعیین معیار های عملکرد سطح بالا

4- سرمایه گذاری برای توسعه سازمان در ابعاد مختلف مبتنی بر نتایج تحقیقات و ارزیابی های علمی و جامع

5- سعی در حذف موانع ، تنگنا ها ، مقررات نا کارآمد و حل مشکلات فرا راه بهبود و ارتقاء بهره وری

6-تأکید و تمرکز متعادل و عقلایی بربخش های مختلف سازمان ( عدم افراط و تفریط در این زمینه )

 

 

7- هماهنگی و ایجاد ارتباطات مناسب افقی و عمودی در سازمان برای کمک به هم افزایی واحدهای مختلف در جهت تحقق اهداف سازمان

8- نظارت برکیفیت و کمیت فعالیت ها با توجه به اهداف تعیین شده از طریق نظام های سنجش و اندازه گیری ارزیابی اثر بخشی ساختار سازمان ، روش های انجام کار ، سیستم ها ، خط مشی ها و رویه های به کار گرفته شده

9- ایجاد فضا و جو سازمانی مناسب برای رشد و توسعه حرکت بهره وری

10- بهبود بهره وری کاری برای متخصصان نیست بلکه باید بخشی از همه کارهای سازمانی و به نوعی فرهنگ سازمانی باشد.

 

    

        مشارکت کارکنان و نقش آن در مدیریت بهره ور

• قدرت واقعی مشارکت کارکنان ، درتوانایی آن ها برای ایجاد تغییر فرهنگی – از طریق ترویج یک سبک مدیریت مشارکتی در یک سازمان – نهفته است . مدیریت مشارکتی ، با دوایر کیفیت یا هر روش مشارکتی خاص دیگر ، یکسان نیست ؛ بلکه همانگونه که « دوچ لندن » معتقد است که:

          « مدیریت مشارکتی ، مجموعه ای از ایده ها ی سازمان یافته در مورد نحوه ی مدیریت یک مؤسسه ی اقتصادی مدرن و مترقی می باشد .»

• از آن جا که فرآیند مشارکت کارکنان ، بزرگترین تغییر در ساختار سازمان به شمار می رود ، تدوین یک استراتژی مؤ ثر تغییر برای مشارکت کارکنان ، جهت موفقیت در این امر ، اهمیت حیاتی دارد . یک استراتژی تغییر ، شامل مراحل مختلف زیر است :

1- آگاهی مدیریت و سر پرستی

2- ارزیابی میزان آمادگی سازمان و برنامه ریزی استراتژیک

3- ارزیابی تاکتیکی و آمادگی

4- آموزش و اجرا

5- ارزیابی ، اشاعه و حفظ

 

  

       نقش تکنولوژی در مدیریت بهره ور

• ره آورد تکنولوژی

• نباید انتظار داشت پس از بکارگیری تکنولوژی ظرفیت آن بلافاصله به حد نهایی خود برسد .

• جایگاه و اهمیت تحقیق و توسعه

• افزایش سر مایه گذاری در تجهیزات و توسعه تکنولوژی

 

          نتیجه گیری :

• - بهره وری یک باور و یک ذهنیت مثبت است

• - بهره وری محصول فکری انسان هاست و تغییری است نه تفسیری

• - بهره وری حاصل اخلاقی است که انسان باور ، علم باور و آینده باور باشد .

• - بهره وری یک نیاز است

• - بهره وری از جهان بینی ها ، نگرش ها و کارآفرینی ها تأثیر می گیرد .

• - مالکیت بر حق ، زیر بنای بهره وری است .  

        

                                                                          منابع و مآخذ :

 

 

   

        1- الوانی ،سید مهدی (1376) جزوه ی درسی تئوری سازمان و مدیریت
        2- دکتر خورشیدی ، عباس (1382) مدیریت و رهبری آموزشی
        3- کنت بلا نچارد و پال هرسی ( ترجمه دکتر علاقه بند ) مدیریت رفتار سازمانی ( کاربرد منابع انسانی )
        4- صافی ، احمد ( 1373) مدیریت و برنامه ریزی در آموزش و پرورش
        5- دکتر میر کمالی ،سید محمد ( 1378) رهبری و مدیریت آموزشی
        6- استفاده از منابع اینترنتی
        7- دکتر مهدیان ، محمد جعفر ( 1393) مقدمه ای بر رهبری و مدیریت در مدارس

 

                                «   نمونه سؤال امتحانی درس تئوری های سازمان و مدیریت   »   

           

             تهیه کننده  : لیلا سیف الهی               استاد محترم : دکتر مهدیان            عنوان : مدیریت کارا و اثر بخش ( بهره ور )

 

   سؤال1- واژه های ( بهره ور ی ، کارایی، اثر بخشی ) را تعریف کرده و نقش الگو های مدیریت در بهره وری نیروی انسانی را شرح

             دهید ؟

* بهره وری عبارت است از :

       «  بهره وری نوعی نگرش خلاق در جهت بهبود و پویایی وضع موجود از طریق بالا بردن کمیت و کیفیت ، اثر بخشی ، سود

        آوری متناوب کار و جلب رضایت نیروی انسانی می باشد. »

      *   کارایی عبارت است از:

              دستیابی به اهداف  سازمان با کاهش زمان و هزینه به منظور افزایش کیفیت و کمیت بهره وری و در نهایت انجام درست کارها

      *  اثر بخشی عبارت است از : تحقق تمام کار های درست

      *   نقش الگو های مدیریت در بهره وری نیروی انسانی  عبارت است از :

     الف: تأکید برالگوی مشارکتی : ایجاد جو تشویق همکاری در بین کارکنان و بطور کلی مشارکت بیشتر ، همکاری ، ارضای شغلی و پاداش کافی .

     ب: اصلاح روابط مدیر و کارکنان و رهبری صحیح:    ارائه ی اطلاعات دقیق در باره عملیات سازمان ، برگزاری جلسات عادی یا ویژه برای رسیدگی به مشکلات کارکنان ، استفاده از هر فرصت به منظور جاب دوستی و حمایت بر مبنای صداقت ، استفاده از نظرات و پیشنهادات کارکنان

______________________________________________________________________________________     

 

   سؤال 2- چرخه ی عوامل موثر بر بهره وری و کارایی را رسم نموده و اقدامات مدیریتی مهم برای بهبود بهره وری را بیان کنید؟

 

 

 

 

 

 *  اقدامات مدیریتی مهم برای بهبود بهره وری عبارت است از :

تعیین اهداف درست و منطقی و الویت بندی آن ها،  برنامه ریزی برای استفاده کامل از مجموع منابع قابل دسترس، تعیین معیار های عملکرد سطح بالا ، سرمایه گذاری برای توسعه سازمان در ابعاد مختلف مبتنی بر نتایج تحقیقات و ارزیابی های علمی و جامع، سعی در حذف موانع ، تنگنا ها ، مقررات نا کارآمد و حل مشکلات فرا راه بهبود و ارتقاء بهره وری ،تأکید و تمرکز متعادل و عقلایی بربخش های مختلف سازمان

 ( عدم افراط و تفریط در این زمینه )، هماهنگی و ایجاد ارتباطات مناسب افقی و عمودی در سازمان برای کمک به هم افزایی واحدهای مختلف در جهت تحقق اهداف سازمان، نظارت برکیفیت و کمیت فعالیت ها با توجه به اهداف تعیین شده از طریق نظام های سنجش و اندازه گیری ارزیابی اثر بخشی ساختار سازمان ، روش های انجام کار ، سیستم ها ، خط مشی ها و رویه های به کار گرفته شده، ایجاد فضا و جو سازمانی مناسب برای رشد و توسعه حرکت بهره وری، بهبود بهره وری کاری برای متخصصان نیست بلکه باید بخشی از همه کارهای سازمانی و به نوعی فرهنگ سازمانی باشد.